Οι ανασκαφές σε περιοχή του νησιού Βόρνεο στην Ινδονησία έφεραν στο φως έναν ανθρώπινο σκελετό, που χρονολογείται πριν από τουλάχιστον 31.000 χρόνια, δηλαδή από την εποχή μιας κοινωνίας κυνηγών – τροφοσυλλεκτών. Φέρει στο αριστερό πόδι την αρχαιότερη στον κόσμο ένδειξη χειρουργικού ακρωτηριασμού.
Οι επιστήμονες λένε ότι ο ακρωτηριασμός έγινε όταν το άτομο ήταν παιδί – και ότι ο «ασθενής» συνέχισε να ζει για χρόνια ως ακρωτηριασμένος. Η προϊστορική αυτή χειρουργική επέμβαση υποδεικνύει ότι οι άνθρωποι έκαναν ιατρικές προόδους πολύ νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως, σύμφωνα με τη μελέτη που δημοσιεύτηκε την Τετάρτη στο περιοδικό Nature.
Ερευνητές εξερευνούσαν μια σπηλιά στο Βόρνεο, σε μια περιοχή τροπικού δάσους γνωστή για την ύπαρξη μερικών εκ των παλαιοτέρων βραχογραφιών στον κόσμο, όταν εντόπισαν τον τάφο, είπε ο Tιμ Μαλόνεϊ, αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο Griffith της Αυστραλίας και επικεφαλής ερευνητής της μελέτης.
Αν και μεγάλο μέρος του σκελετού ήταν άθικτο, του έλειπε το κάτω μέρος του αριστερού του ποδιού, πρόσθεσε. Αφού εξέτασαν τα λείψανα, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα οστά των ποδιών δεν έλειπαν από τον τάφο και ότι δεν χάθηκαν σε ατύχημα αλλά αφαιρέθηκαν προσεκτικά.
Το εναπομείναν οστό του ποδιού φέρει μια καθαρή, λοξή τομή που επουλώθηκε, είπε ο Mαλόνεϊ. Δεν υπήρχαν ενδείξεις μόλυνσης, κάτι που θα ήταν αναμενόμενο αν το παιδί είχε δεχθεί δάγκωμα στο πόδι του από κάποιο πλάσμα όπως π.χ ένας κροκόδειλος. Επίσης δεν υπήρχαν ενδείξεις κατάγματος, κάτι που θα ήταν αναμενόμενο αν το πόδι είχε σπάσει σε ένα ατύχημα.
Το νεαρό άτομο φαίνεται να έζησε για περίπου έξι έως εννέα χρόνια μετά την απώλεια του άκρου και τελικά πέθανε από άγνωστα αίτια ως ενήλικας, λένε οι ερευνητές.
Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι όποιος -ή όποιοι- έκανε τον ακρωτηριασμό, κατείχε λεπτομερή γνώση της δομής του ποδιού, των μυών και των αιμοφόρων αγγείων του, έτσι ώστε μπόρεσε να αποτρέψει τη μοιραία απώλεια αίματος και τη μόλυνση. Θεωρούν απίθανο ότι το κάτω άκρο αποκόπηκε από επίθεση ζώου ή ατύχημα, καθώς αυτά συνήθως προκαλούν συντριπτικά κατάγματα. Επίσης δεν φαίνεται ο ακρωτηριασμός να έγινε ως τιμωρία, καθώς ο νέος έλαβε τη δέουσα φροντίδα μετά την επέμβαση και κατά την κατοπινή ταφή του.
Προκύπτει συνεπώς το συμπέρασμα, σύμφωνα με τον Γκρίφιθ, ότι μερικοί πρόγονοί μας στα τροπικά βροχοδάση της Ασίας είχαν αναπτύξει προχωρημένες ιατρικές γνώσεις και ικανότητες. Η γρήγορη επιδείνωση των μολύνσεων σε ένα τέτοιο ζεστό και υγρό περιβάλλον πιθανώς αποτέλεσε κίνητρο για την απόκτηση χρήσιμων γνώσεων, όπως η αντισηψία με τη βοήθεια της πλούσιας ποικιλίας βοτάνων και άλλων φυτών στο Βόρνεο. Στο ίδιο νησί έχουν βρεθεί και άλλα σημαντικά ευρήματα στο πρόσφατο παρελθόν, όπως απρόσμενα παλαιές βραχογραφίες, χρονολογούμενες πριν περίπου 40.000 χρόνια.
